شب یلدا

تاریخچه شب یلدا
قدمت شب یلدا به چند هزار سال پیش بر می گردد که توسط ایرانیان جشن گرفته می شد. این سنت دیرینه در این ساعات همچنان پابرجا مانده و هیچ گونه کم و کاستی در آن دیده نمی شود. آغاز این شب در ۳۰ آذر ماه از زمان غروب آفتاب در روز آخر پاییز تا یکم دی ماه اولین روز زمستان می باشد. این تاریخ همزمان با آغاز زمستان در نیمکره شمالی است که از این زمان به بعد طول شب کوتاه تر خواهد بود.

شب یلدا به دلیل اینکه یک دقیقه از نظر زمان بلند تر است به بلندترین شب سال معروف شده است. کلمه یلدا نیز از واژه سریانی از زبان مسیحیان برگرفته شده که معنی زایش و تولد را می دهد. طبق تحقیقات و بررسی های انجام شده در کتب تاریخی و طبق گفته ابوریحان بیرونی از این شب با نام میلاد خورشید یاد شده است.

طبق گفته تاریخ شناسان و به استناد ظروف سفالی دوران ماقبل تاریخ و نقوش نادر حیوانی ماه های ایرانی، مانند قوچ و عقرب که در این ظروف نقش بسته، تاریخ شب یلدا مربوط به ۷۰۰۰ سال پیش می باشد.

آیین و آداب و رسوم شب یلدا
شب یلدا از جایگاه ویژه ای در بین ایرانیان برخوردار است. لذا خانواده ها تا اواخر شب با آیین و سنت های مفرح در دورهمی ها، این ساعات را به خوشی و خرمی سپری می کنند تا حزن، غم و تاریکی نبود خورشید، جای شادی آنها را پر نکند و با روشن شدن آسمان این ساعات را با خوشی به پایان برسانند.

طبق آیین دیرینه در شب یلدا اقوام در کنار هم به قصه گویی مشغول می شوند و با خوردن شیرینی، انار  هندوانه، آجیل و میوه شبی به یادماندنی و خاطره انگیز را برجای می گذارند. لذا در اینجا به ذکر آداب و رسوم شب یلدا می پردازیم:

روشن کردن آتش
از نظر گذشتگان آتش نماد خورشید و روشنایی است که در این ساعات جهت دوری از نحسی اهریمن و تاریکی شب این آیین را برجا می آوردند تا محفلی گرم در جمع هم داشته باشند.

 قصه خوانی و مثل گویی
در شب یلدا اقوام دور هم جمع می شوند و بزرگ تر ها برای آنها شعر و داستان پریان، دیوها و جانوران را می خوانند. لذا هر استان یا شهری قصه مربوط با خود را بازگو می کند؛ مثلا داستان شاهنامه در بین خراسانی ها و قصه حسین کرد شبستری در میان آذربایجانی ها رواج دارد.

شاهنامه خوانی
فال حافظ و شاهنامه خوانی از جمله مراسمی است که رواج دارد. بزرگترها نیت می کنند و پیران مجلس برای آن ها فال می گیرند. بعد از تفال به حافظ دیوان را باز می کنند و بعد از خواندن غزل به تفسیر آن می پردازند. همچنین در این ساعات شاهنامه خوانی نیز جزء رسومات است که برخی مواقع به شیوه نقالی نیز خوانده می شود.